Ομιλήτρια Άννα Χ. Μαρκοπούλου (Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου της Σορβόννης)
“ΟΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ” – Συνοπτική παρουσίαση ομιλίας
Στόχος της παρούσης ομιλίας είναι η ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων των γυναικών στην Αρχαία Αθήνα, όταν ακόμη η Αθήνα ήταν, για να χρησιμοποιήσουμε, ελαφρώς παραφρασμένη, την περίφημη έκφραση του Θουκυδίδου, την οποία αυτός στον Επιτάφιο αποδίδει στον Περικλή, η “παίδευσις πάσης της Ελλάδος”, δηλαδή το Σχολείο ολοκλήρου της Ελλάδος.
Σε τί συνίστανται, όμως, αυτές οι ιδιαιτερότητες;
Σε ένα πρώτο επίπεδο αναδεικνύουμε πώς η κοινωνική πραγματικότητα της γυναίκας, την εποχή της ακμής της Αθήνας, τον 5ο αιώνα π.Χ., συγκροτείται με βάση δύο αντίστροφα μεταξύ τους πρότυπα: Το πρότυπο της “Αθηναίας γυναίκας” – “ανήλικης”, που είναι κόρη ή σύζυγος Αθηναίου πολίτου και εκείνο της “εταίρας”- “ενήλικης”.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο ιδιαιτερότητος, θα διαπιστώσουμε πώς η κοινωνική πραγματικότητα της γυναίκας, την εποχή της ακμής της Αθήνας, τον 5ο αιώνα π.Χ., και, πιό συγκεκριμένα, το πρότυπο που ήδη αναλύσαμε, αυτό της “Αθηναίας γυναίκας” – “ανήλικης”, που είναι κόρη ή σύζυγος Αθηναίου πολίτου αντιστρέφεται πλήρως σε μία φιλοσοφική ουτοπία: Στην ουτοπική Πολιτεία, αλλά και στους Νόμους του Πλάτωνος.
Ειδικότερα αυτή η δεύτερη ιδιαιτερότητα της “Αθηναίας γυναίκας”, που συνίσταται στην πλήρη αντιστροφή του κοινωνικού της ρόλου από την φιλοσοφική ουτοπία του Πλάτωνος, προαναγγέλλει την ελληνιστική εποχή. Καθώς ο Πλάτων ζει στην περίοδο της παρακμής του “χρυσού αιώνος” της κλασσικής Αθήνας, όπου το ελληνικό πολιτειακό σύστημα χάνει το πραγματικό του περιεχόμενο, μεταθέτει την γυναίκα, από τον “”διωτικό χώρο” του οίκου, στον οποίον ανήκε κατ’ αποκλειστικότητα, στον “δημόσιο χώρο” της πόλεως.