ΤΡΙ 29 ΜΑΙ 2018 ΚΑΙ ΩΡΑ 20:00 Ομιλήτρια Άννα Χ Μαρκοπούλου Δρ. Επιστημών της Αγωγής.
ΘΕΜΑ: ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (μάθημα 45ον και 46ον) Ο λόγος του Αλκιβιάδου μέρος α΄ και β΄
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 45ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Α΄ Μέρος του λόγου του Αλκιβιάδου: “Συμπόσιον”, στ. 212b-214d. Ο έβδομος λόγος του Συμποσίου, ο λόγος του Αλκιβιάδου, συμβολίζει την ανάδυση του ορατού σύμπαντος. Ο συμβολισμός αυτός αναδεικνύεται από το όνομα του Αλκιβιάδου, που σημαίνει την αλκή του βίου, δηλαδή την ακμή και την δύναμη της ζωής που διέπει τον αισθητό και ορατό κόσμο. Σε αυτό το σημείο κορυφώνεται η τραγωδία του Αγάθωνος, με την νίκη του Αλκιβιάδου, η οποία συμβολίζει την αναγέννησή του και, περαιτέρω την επίτευξη της γεννήσεως του ορατού σύμπαντος. Η ουσία του λόγου του Αλκιβιάδου έγκειται στον αγώνα που αυτός έκανε προκειμένου το όμμα της ψυχής του να μπορέσει να στραφεί από τον αισθητό στον νοητό κόσμο με την αρωγή του δαιμονίου έρωτος, τον οποίο ενσαρκώνει ο δαιμόνιος Σωκράτης. Ο λόγος του Αλκιβιάδου χωρίζεται στις εξής τέσσερεις διακριτές ενότητες:
Α΄ ενότης (212b-215a3): H «εξαίφνης» συνάντησις του Αλκιβιάδου με τον δαιμόνιο Σωκράτη.
Β΄ ενότης (215a4-218b6): Έπαινος του δαιμονίου λόγου του Σωκράτους από τον Αλκιβιάδη.
Γ΄ ενότης (218b7-221b): Έπαινος του δαιμονίου έργου του Σωκράτους από τον Αλκιβιάδη.
Δ΄ ενότης (221c-222b): Η αποκάλυψις της δαιμονίας φύσεως του Σωκράτους από τον Αλκιβιάδη. Η είσοδος του Αλκιβιάδου στο Συμπόσιον γίνεται «εξαίφνης» κατ’ αναλογίαν του ορατού σύμπαντος, που αναδύεται «εξαίφνης». Ο Αλκιβιάδης εισέρχεται στην οικία του Αγάθωνος, στεφανωμένος με κισσούς και μενεξέδες, που είναι σύμβολα του Διονύσου και φέροντας ταινίες στο κεφάλι. Οι ταινίες είναι το κλειδί για τον αποσυμβολισμό του Αλκιβιάδου, εφόσον η λέξις “ταινία” έχει την ίδια ρίζα με την λέξη “Τιτάν”: προέρχονται και οι δύο από το ρήμα “τιταίνω”. Με αυτήν την έννοια, η ταινία συμβολίζει τον τιτανικό μερισμό του Αλκιβιάδου-Διονύσου και, ως εκ τούτου, συμβολίζει την στιγμή που ο Αλκιβιάδης είναι ακόμη μερισμένος και μεθυσμένος, δηλαδή ακίνητος, όπως -κατ’ αναλογίαν- το ορατό σύμπαν διέπεται ακόμη από ακοσμία, δηλαδή αταξία και ακινησία. Το γεγονός ότι ο Αλκιβιάδης εισέρχεται στο Συμπόσιον υποβασταζόμενος από μια αυλητρίδα σημαίνει ότι αυτός είναι ακόμη ετεροκίνητος και δεν έχει ακόμη γίνει αυτοκίνητος. Ο Αλκιβιάδης, λοιπόν, είναι ο μερισμένος Διόνυσος, ο οποίος αναμένει να ενοποιηθεί, αφού περισυλλεγεί η καρδία του από την θεά Αθηνά-Σοφία, την οποία εδώ συμβολίζει ο Σωκράτης. Η σοφία του δαιμονίου Σωκράτους θα καταστεί το μέσον έτσι ώστε να λυθεί το δράμα του μερισμού του Αλκιβιάδου-Διονύσου. Έτσι, οι ταινίες που ο Αλκιβιάδης θα σπεύσει να τις συνδέσει με τους συμπότες του (τον Αγάθωνα που συμβολίζει την Ιδέα του Αγαθού και τον Σωκράτη, που συμβολίζει τον δαιμόνιο έρωτα) αναδεικνύουν την σύνδεση του μερισμένου ορατού σύμπαντος με τον νοητό κόσμο. Τέλος, ο Αλκιβιάδης, λαμβάνει την θέση του στο Συμπόσιον μεταξύ του Αγάθωνος και του Σωκράτους, έτσι ώστε να μπορεί να φωτίζεται από την Ιδέα του Αγαθού και ταυτοχρόνως να μετέχει του δαιμονίου έρωτος. Με αυτήν την έννοια ο Αλκιβιάδης είναι η εικόνα του ορατού σύμπαντος, το οποίο αναδύεται στο φως μέσω του φωτισμού του από τον νοητό κόσμο των Ιδεών, ενώ ταυτοχρόνως ενοποιείται και περνά από την ακοσμία στην τάξη μέσω του δαιμονίου έρωτος.
Το βίντεο του μαθήματος στον σύνδεσμο:
https://www.youtube.com/watch?v=LtPa0txYhh0
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 46ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Α΄ Μέρος του λόγου του Αλκιβιάδου (συνέχεια και τέλος) – Β΄ Μέρος του λόγου του Αλκιβιάδου : “Συμπόσιον”, στ. 214c-216e. Ο Αλκιβιάδης ολοκληρώνει το πρώτο μέρος του λόγου του, αφού επισημάνει με ευστοχία την ουσιαστική ιδιότητα του Σωκράτους, που είναι άτοπος, εφόσον ευρίσκεται μεταξύ του νοητού και του αισθητού κόσμου, προκειμένου να χωρίσει, αλλά και να συνδέσει τους δύο αυτούς κόσμους. Το δεύτερο μέρος του λόγου του Αλκιβιάδου αρχίζει με τον έπαινο του δαιμονίου λόγου του Σωκράτους. Ο έπαινος αυτός συμβολίζει φιλοσοφικά την μέθεξη της ανθρώπινης ψυχής του Αλκιβιάδου στην δαιμόνια ψυχή του Σωκράτους και θα καταστεί το μέσον, προκειμένου ο Αλκιβιάδης να αναστοχαστεί το σύνολο του βίου του και, περαιτέρω να επιλέξει αν το όμμα της ψυχής του θα στραφεί προς τα επάνω ή, αντιστρόφως, θα παραμείνει στραμμένο προς τα κάτω. Επίσης, μέσω αυτού του αναστοχασμού ο Αλκιβιάδης θα έχει την δυνατότητα να επεξεργαστεί την σύνθετη φύση του δαίμονος και να κατανοήσει την φύση του. Ο έπαινος του Σωκράτους από τον Αλκιβιάδη θα πραγματοποιηθεί μέσω εικόνων, εφόσον ο ορατός κόσμος τον οποίο συμβολίζει ο Αλκιβιάδης, είναι το ανεστραμμένο είδωλο, η εικόνα του νοητού κόσμου. Ο Αλκιβιάδης παρομοιάζει τον Σωκράτη με τους σιληνούς που ευρίσκονται στα εργαστήρια των γλυπτών και αναπαριστώνται να κρατούν στο χέρι τους σύριγγες ή αυλούς. Αυτοί οι σιληνοί ήταν ανάγλυφοι πάνω σε ερμάρια, δηλαδή σε μικρά ξύλινα συρτάρια τα οποία είχαν δύο φύλλα που, όταν άνοιγαν στα δύο φανέρωναν τα μικρά αγάλματα των θεών που εμπεριείχαν. Με αυτήν την εικόνα, ο Αλκιβιάδης περιγράφει με ακρίβεια την δαιμόνια φύση του Σωκράτους: Με άλλα λόγια, ο Σωκράτης, ενώ είχε την μορφή του σιληνού, δηλαδή η εξωτερική του όψη ήταν άσχημη, η ψυχή του έκρυβε, όπως ακριβώς τα ερμάρια, τις θείες αρετές, το κάλλος των οποίων γινόταν ορατό μόνο στις ανθρώπινες εκείνες ψυχές που ήταν άξιες γι’ αυτή την θέαση. Η δεύτερη εικόνα που χρησιμοποιεί ο Αλκιβιάδης για να επαινέσει τον δαιμόνιο λόγο του Σωκράτους είναι η εικόνα του Μαρσύα: Όπως ο Μαρσύας, καθώς και όλοι οι σάτυροι έχουν σκωπτική διάθεση έναντι των ανθρώπων, έτσι και ο Σωκράτης σκώπτει και πειράζει όλους τους ανθρώπους, προκειμένου να τους ελέγξει. Εδώ αναδεικνύεται ο ρόλος του δαίμονος, που είναι ο εσωτερικός δικαστής της ανθρώπινης ψυχής, στην οποία ασκεί έλεγχο, με στόχο την αέναη βελτίωσή της. Εδώ αναδεικνύεται το δράμα του Αλκιβιάδου, ο οποίος ακούει την φωνή του δαίμονός του, του Σωκράτους, να αντηχεί σαν σειρήνα μέσα στην ψυχή του, υπενθυμίζοντάς του ότι δεν ασχολείται επαρκώς με τον εαυτό του, αλλά με την πολιτική. Τέλος, ο Αλκιβιάδης αναδεικνύει την αντίθεση μεταξύ της εξωτερικής συμπεριφοράς του Σωκράτους, που φαίνεται ότι επιθυμεί την συναναστροφή με τους όμορφους νέους, ότι εντυπωσιάζεται από αυτούς, εφόσον ο ίδιος ομολογεί ότι δεν γνωρίζει τίποτε, και του αόρατου ψυχικού μεγαλείου του Σωκράτους, που είναι γεμάτος από σωφροσύνη και χρυσά αγάλματα αρετής. Ο Σωκράτης περιφρονεί ακριβώς τα τρία μεγάλα πάθη της ψυχής από τα οποία εμφορείται η ψυχή του Αλκιβιάδου: Την φιλοδοξία, την φιλοχρηματία και την εξωτερική ομορφιά.
Το βίντεο του μαθήματος στον σύνδεσμο: