ΣΑΒ 08 ΔΕΚ 2018 ΚΑΙ ΩΡΑ 19:00 Ομιλήτρια Δρ. Άννα Χ. Μαρκοπούλου (Δρ. Επιστημών της Αγωγής)
ΘΕΜΑ: Απελλής και Botticelli μια ομιλία βασισμένη στην πραγματεία του Λουκιανού “Περί του μη ραδίως πιστεύειν διαβολή”
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ Ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς, Σύρος την καταγωγή, γεννήθηκε περίπου το 120 στα Σαμόσατα. Ήταν ρήτορας και σατιρικός συγγραφέας, δημιουργός του σατιρικού διαλόγου και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους αττικιστές συγγραφείς της Δεύτερης σοφιστικής. Ασχολήθηκε επίσης με την φιλοσοφία και επηρεάστηκε ιδιαιτέρως από την διδασκαλία του Πλατωνικού φιλοσόφου Νιγρίνου. Ο θάνατός του χρονολογείται στο διάστημα μεταξύ του 180 και του 192. Το έργο με τίτλο «Περὶ τοῦ μὴ ῥᾳδίως πιστεύειν διαβολῇ», δηλαδή «Για το πώς να μην πιστεύει κάποιος εύκολα στην συκοφαντία», ανήκει στην πρώϊμη συγγραφική δραστηριότητα του Λουκιανού. Το έργο αυτό είναι μία ανάλυση του διάσημου ζωγραφικού πίνακα του Απελλή, γνωστού Έλληνα καλλιτέχνη της Ελληνιστικής περιόδου, ο οποίος είχε ως θέμα την Διαβολή, δηλαδή την Συκοφαντία. Αργότερα, η περιγραφή αυτή του πίνακα του Απελλή από τον Λουκιανό θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τον γνωστό Ιταλό ζωγράφο της Αναγεννήσεως Sandro Botticelli, ο οποίος συνέθεσε τον γνωστό ζωγραφικό πίνακα με τον ομώνυμο τίτλο “Διαβολή” (La Calunnia di Apelle ή απλώς, La Calunnia). Η Διαβολή εδράζεται σε μία διπλή άγνοια: προϋποθέτει δηλαδή τόσο την άγνοια αυτού που ακούει τη Διαβολή όσο και την άγνοια αυτού που υφίσταται τα ολέθρια αποτελέσματά της, δηλαδή του Διαβαλλομένου. Ο Λουκιανός περιγράφει τον ζωγραφικό πίνακα του Απελλή, κεντρική φιγούρα του οποίου είναι ο Μίδας, δηλαδή η εικόνα του ανόητου ανθρώπου που, γι’ αυτόν τον λόγο, έχει αυτιά όνου και περιβάλλεται από δύο γυναίκες, την Άγνοια και από την Υπόληψιν, δηλαδή την Ψευδή Δόξα, την Δοξασία. Μπροστά από την Διαβολή στέκεται ο Φθόνος, η γενεσιουργός αιτία της Διαβολής, ο οποίος αναπαριστάται ως άνδρας ωχρός και άσχημος, με διαπεραστική ματιά, που μοιάζει να έχει γίνει σκελετός από μακρόχρονη ασθένεια. Στο αριστερό μέρος του πίνακα, που αποτελεί μία ξεχωριστή ενότητα, αναπαριστάται η Μετάνοια, σαν μία ηλικιωμένη, μαυροντυμένη γυναίκα, η οποία στηρίζεται σε μια βακτηρία και κοιτάζει προς τα επάνω με δέος, αλλά και ντροπή, μία υψηλότερη από αυτήν, νέα και όμορφη γυναίκα, η οποία αναπαριστά την Αλήθεια. Η Αλήθεια είναι γυμνή και κοιτάζει προς τα επάνω, ενώ ταυτόχρονα δείχνει με το δεξί της χέρι προς τον ουρανό. H γενεσιουργός αιτία της Διαβολής είναι ο Φθόνος του Διαβάλλοντος. Αυτός που διαβάλλεται, αναπαριστάται στον πίνακα από έναν γυμνό νεαρό, ο οποίος, απελπισμένος, υψώνει τα χέρια στον ουρανό, επικαλούμενος ως μάρτυρες τους θεούς και παρακαλώντας για την απόδοση δικαιοσύνης. Η γύμνια του νεαρού διαβαλλόμενου συμβολίζει την αγνότητα και την καθαρότητα της ψυχής του, η οποία κατέχει την γυμνή Αλήθεια και παρακαλεί για την έλευσή της στο φως. Η Αλήθεια παραμένει πάντοτε γυμνή, χωρίς τα θέλγητρα και τους περιττούς καλλωπισμούς της Διαβολής. Η αντίθεση μεταξύ της φωτεινής Αλήθειας και της μαυροντυμένης Μετάνοιας, αναδεικνύει την αντίθεση μεταξύ της φωτεινής ψυχής, η οποία κατέχει την αλήθεια και της σκοτεινής ψυχής, η οποία έχει βυθιστεί μέσα στο ψεύδος της Διαβολής.
Εικόνα παρουσίασης: Η Συκοφαντία του Απελλή (ιταλικά: La Calunnia di Apelle) είναι πίνακας ζωγραφικής (τέμπερα σε ξύλο, διαστάσεων 62×91 cm) από τον Ιταλό καλλιτέχνη της Αναγέννησης Σάντρο Μποτιτσέλι (Sandro Botticelli). Φιλοτεχνήθηκε περίπου το 1495. Σήμερα βρίσκεται στη συλλογή του μουσείου Ουφίτσι (Galleria degli Uffizi) στην Φλωρεντία, στην αίθουσα που είναι αφιερωμένη στο μεγάλο δημιουργό.
Ο πίνακας του Botticelli από την ιστοσελίδα:
https://www.ranker.com/list/sandro-botticelli-art-and-work-by-this-artist/reference
Ακολουθούν δύο τρίλεπτα αποσπάσματα από την ομιλία:
https://www.youtube.com/watch?v=Leq_k4pGFoA&feature=youtu.be
https://www.youtube.com/watch?v=xiYc7aDHlyw&feature=youtu.be
Όλη η ομιλία στον σύνδεσμο:
ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ,ΜΑΣ ΔΙΝΟΥΝ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΟΥΜΕ ΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΔΙΕΥΡΥΝΟΥΝ ΤΗΝ ΣΚΕΨΗ. ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ ΑΙΣΘΑΝΘΗΚΑ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΑΝΑΒΑΘΜΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ ΤΟΥ ΚΕΒΗΤΟΣ