ΗΝΙΟΧΟΣ
Ο Πλάτων στην Πολιτεία βιβλ. Δ’ 439d – 440 μας μιλάει για τα τρία μέρη της ψυχής που είναι:
α) Το λογιστικόν αυτό με το οποίο η ψυχή σκέπτεται.Είναι δηλαδή αυτό που του ανήκει η διεύθυνση γιατί είναι σοφό και φροντίζει για όλην την ψυχή.
β) Το επιθυμητικόν αυτό με το οποίον η ψυχή εκφράζει όλες της τις επιθυμίες πεινάει, δειψάει, αγαπάει κ.λ.π. Στόν διάλογο Γοργίας του Πλάτωνος στο 493 μας εξηγεί ότι: Στό μέρος της ψυχής που έχουν την έδρα τους οι επιθυμίες είναι φύσεως τοιαύτης ώστε συνεχώς να αλλάζουν γνώμη και να μεταπίπτουν από την μία επιθυμία στην άλλη .
Ένας πολύ ωραίος διάλογος που βοηθάει πολύ στην ψυχική μας ανέλιξη και που αξίζει να τον διαβάσουμε .
γ) Το θυμοειδές αυτό με το οποίον θυμώνουμε και που πρέπει να υπακούει και να είναι σύμμαχος του λογιστικού.
Η συμμαχία αυτή επιτυγχάνεται με τον εξής τρόπο:
Θυμοειδές και λογιστικό αφού ανατραφούν με την μουσική και την γυμναστική και εξ’ αιτίας αυτής της αναμείξεως δυναμώσει η μουσική, που τρέφεται με ωραίους λόγους και μαθήματα συγκρατώντας την γυμναστική την καταπραύνει εξημερώνοντας την με την αρμονία και τον ρυθμό. Θα μάθουν με αυτόν τον τρόπο τα πραγματικά τους καθήκοντα και θα εκπαιδευτούν έτσι ώστε να διευθύνουν το επιθυμητικόν που έχει μεγάλη δύναμη στην ψυχή του καθενός και από την φύσιν του είναι αχόρταστο στα χρήματα. Θα το επιτηρούν έτσι ώστε να μην παραγεμίσει με σωματικές ηδονές και να μην αποκτήσει πολύ μεγάλη δύναμη, ώστε να μην κοιτάζει την δουλειά του αλλά να θελήσει να υποδουλώσει και να διευθύνει αυτά που δεν του ανήκουν εκ φύσεως (λογιστικόν και θυμοειδές) και έτσι να αναποδογυρίσει την ζωή όλων των στοιχείων. (Πολιτεία Πλάτωνος βιβλ.Δ&441e-442 B)
Με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος γίνεται σοφός και σώφρων.
Σοφό λέμε έναν άνθρωπο που από το μικρό στοιχείο της ψυχής διευθύνει ολόκληρο τον ψυχικό του βίο και δίνει παραγγελίες γιατί και αυτό το ίδιο έχει μέσα του την γνώση του τι συμφέρει στο καθένα από τα τρία μέρη της ψυχής και στο σύνολό τους.
Σώφρονα λέμε έναν άνθρωπο όταν μέσα του ομονοήσουν και συμφιλιωθούν και τα τρία στοιχεία δίνοντας τον πλήρη έλεγχο στο λογιστικό. (Πολιτεία Πλάτωνος βιβλ. Δ ΄442c-442)
Στον διάλογο Φαίδρος παρ. 246 μας δίδει απολύτως παραστατικά την τριμερή εικόνα της ψυχής με τον μύθο του πτερωτού άρματος.
…Κατ΄αυτόν λοιπόν τον τρόπον, ας λέγωμεν, ομοιάζει ακριβώς η ψυχή με δύναμιν σύμφυτον, αποτελουμένην από ζεύγος πτερωτών ίππων και από ηνίοχον. Αλλ΄οι μεν ίπποι και οι ηνίοχοι όλων των θείων είναι οι ίδιοι αγαθοί και εκ καλής κατασκευής, των δε άλλων εμψύχων είναι μεικτοί. Και πρώτον μεν ο ηνίοχος ημών διευθύνει ζεύγος ίππων, αλλ΄ευρίσκει ότι ο μεν εις ίππος του είναι ωραίος και εξαίρετος και από ανάλογον γένος, ο δε άλλος είναι εξ ‘αντιθέτου γένους και αντίθετος του πρώτου. Η ηνιόχησις λοιπόν του ιδικού μας (ανθρωπίνου) οχήματος είναι κατ’ ανάγκην επίπονος και δύσκολος….
Ο ηνίοχος είναι το λογιστικόν το οποίον πρέπει αψόγως να ηνιοχήσει τους δύο αντίθετους ίππους (θυμοειδές και επιθυμητικόν) έτσι ώστε η ψυχή να οδηγηθεί στην εντελέχεια της..
ΜΕΛΙΡΡΥΤΗ-ΣΕΜΕΛΗ ΝΤΙΜΟΥ