ΠΙΝΑΞ ΤΟΥ ΚΕΒΗΤΟΣ
Κάποιοι περπατάνε στο ιερό του Κρόνου όπου στέκονται με απορία μπροστά σε ένα πίνακα. Η εικόνα παρίστανε έναν περίβολο που περιείχε δύο άλλους έναν μικρότερο και έναν μεγαλύτερο. Στον πρώτο υπήρχε μία πύλη. Κοντά σε αυτήν ήταν συγκεντρωμένος πολύς κόσμος και μέσα στον περίβολο διακρινόταν ένα πλήθος από γυναίκες. Μπροστά στην είσοδο του πρώτου περιβόλου στεκόταν ένας γέροντας και φαινόταν σαν να πρόσταζε κάτι στον όχλο που έμπαινε μέσα.
Ενώ όλοι όσοι παρατηρούσαν τον πίνακα απορούσαν για το περιεχόμενό του κάποιος γέροντας που στεκόταν εκεί ανέλαβε να τους τον εξηγήσει, λέγοντας τους ότι θα πρέπει να προσέξουν πολύ αυτά που θα τους πει, διότι θα τους δώσει την ευκαιρία να γίνουν φρόνιμοι και ευδαίμονες,,ενώ διαφορετικά θα παραμείνουν άφρονες και ανήθικοι. Ο γέρων παρομοιάζει τον πίνακα με το αίνιγμα της Σφιγγός που όποιος δεν το καταλάβαινε καταστρεφόταν κατευθείαν ενώ αυτός που δεν θα καταλάβει την ερμηνεία του πίνακα θα καταστραφεί σιγά-σιγά. Οι παρευρισκόμενοι τον διαβεβαίωσαν ότι θα τον ακούσουν με μεγάλη προσοχή και τότε ο γέροντας σηκώνει το ραβδί που κρατούσε και τους λέει:
Όλος αυτός ο τόπος ονομάζεται ΒΙΟΣ και ο όχλος που στέκεται μπροστά στην πύλη είναι αυτοί που πρόκειται να εισέλθουν στην ζωή. Ο γέρων που στέκεται από πάνω τους και κρατεί έναν χάρτη λέγεται ΔΑΙΜΩΝ και τους δείχνει πιο δρόμο πρέπει να ακολουθήσουν αν θέλουν να σωθούν στην ζωή. Κοντά στην είσοδο κάθεται μια γυναίκα που κρατεί ένα ποτήρι γεμάτο με πλάνη και άγνοια, ονομάζεται ΑΠΑΤΗ .Αυτή τους ποτίζει με το ποτό της πλάνης(δηλ. με την πεποίθηση του αληθούς ως ψευδούς και το αντίθετο) άλλους λιγότερο και άλλους περισσότερο. Έπειτα τους παραλαμβάνουν ΟΙ ΔΟΞΑΣΙΕΣ, ΟΙ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ και ΟΙ ΗΔΟΝΕΣ.
Η δοξασία αντιδιαστέλλεται με την αντικειμενικήν αλήθεια ως καθαρά υποκειμενική. Η δόξα είναι πλάνη. Για τον Πλάτωνα είναι κάτι το οποίον δεν είναι εσφαλμένον έτσι κατά τύχη. Από την επιστήμη διαφέρει η δόξα, διότι είναι νόηση περί την ουσία, ενώ αυτή είναι δόξα περί την γένεση. Η ορθή δόξα μπορεί ως προς το περιεχόμενο να συμπίπτει με την επιστήμη ή πλήρως ή κατά ένα μέρος. Διαφέρει όμως ως προς την λογική αξία διότι της λείπει ο λογισμός αιτίας ο νους, που εξασφαλίζει απαρασάλευτη την αλήθεια της. Ευρίσκεται επομένως μεταξύ της επιστήμης και της αγνοίας.
Οι δοξασίες, οι επιθυμίες και οι ηδονές αναπηδούν και αγκαλιάζουν τους ανθρώπους οδηγώντας τους σε μια παραπλανητική ζωή ευτυχίας και οφέλους.
Πάνω σε μια πέτρα στρογγυλή κάθεται μια γυναίκα που μοιάζει τυφλή, τρελή και κουφή αυτή είναι η ΤΥΧΗ.
Αυτή από άλλους αρπάζει τα υπάρχοντά τους και τα δίνει σε άλλους και από τους τελευταίους τα αρπάζει και τα δίνει αλλού. Η στρογγυλή πέτρα που κάθεται δείχνει την αστάθεια της. Άλλοι φαίνονται χαρούμενοι και άλλοι λυπημένοι και έχουν τα χέρια τεταμένα. Αυτοί που είναι γελαστοί πήραν από αυτήν και την ονομάζουν ΤΥΧΗΝ ΑΓΑΘΗΝ, από τους άλλους αφαίρεσε ότι τους είχε δώσει. Έξω από τον πρώτο εσωτερικό περίβολο στέκονται στολισμένες σαν εταίρες η ΑΚΡΑΣΙΑ,(η ακράτεια, η ακολασία) η ΑΣΩΤΙΑ, η ΑΠΛΗΣΤΙΑ και η ΚΟΛΑΚΕΙΑ. Εκείνος που πείθεται από αυτές και παραδίδεται στην ΗΔΥΠΑΘΕΙΑ(η ηδονική ζωή που περιλαμβάνει την απληστία, την ασωτία ,την ακολασία κ.λ.π.) αναγκάζεται να επιδοθεί σε κάτι το πολύ βλαβερό, όπως να αποστερεί, να ιεροσυλεί, να καταπατεί τον όρκο του, να προδίδει και τελικά να παραδίδεται στην ΤΙΜΩΡΙΑ.
Πίσω από αυτές εικονίζεται η ΤΙΜΩΡΙΑ με μαστίγιο στο χέρι,(τιμωρία = βοήθεια, επικουρία, συνδρομή, με αυτήν την έννοια την προσλαμβάνουμε διότι μόνον έτσι αντιλαμβανόμεθα τα λάθη μας και βοηθάμε τον εαυτόν μας μέσω τον καθαρμών να γίνει καλύτερος και όχι ως εκδίκηση διότι δεν φέρνει το ποθητόν αποτέλεσμα και αγριεύει τον ψυχικό μας κόσμο) η ΛΥΠΗ με το κεφάλι ανάμεσα στα γόνατά της, ο Πυθαγόρας μας πληροφορεί στα Χρυσά Έπη ότι: «Το μέτρο σε όλα είναι άριστο. Μέτρο δε ονομάζω αυτό που κατόπιν λύπη δεν θα σου προξενήσει». Η ΟΔΥΝΗ που αποσπά τις τρίχες από το κεφάλι της, ο ΟΔΥΡΜΟΣ και η ΑΘΥΜΙΑ (η έλλειψη θάρρους, ολιγοψυχία). Από εκεί ρίχνεται στην ΚΑΚΟΔΑΙΜΟΝΙΑ και πεθαίνει βυθισμένος στην ΔΥΣΤΥΧΙΑ, αν δεν τον συναντήσει η ΜΕΤΑΜΕΛΕΙΑ. Η μεταμέλεια δεν συναντά όλους τους ανθρώπους αλλά μονάχα αυτούς που ήπιαν μικρότερη ποσότητα της πλάνης. Αν η μεταμέλεια συναντήσει κάποιον από αυτούς τον απαλλάσσει από τα κακά και του συνιστά άλλη δόξα η οποία τον οδηγεί ή στην Αληθινή Παιδεία ή στην ψευδοδοξία που τον κατευθύνει στην ψευδοπαιδεία. Στην πρώτη περίπτωση (Αληθινή Παιδεία) καθαίρεται από αυτήν σώζεται και ζεί ευτυχισμένος, στην δεύτερη πλανάται από την ψευδοδοξία. Μέσα στον περίβολο βρίσκονται οι ποιητές, οι ρήτορες, οι διαλεκτικοί, (Διαλεκτική είναι η μέθοδος της αναζήτησης της αλήθειας μέσω του διαλόγου που στηρίζεται στην αλήθεια και σκοπό έχει την θέαση του Αγαθού. Ενώ στην ρητορική βασιζόμαστε στην γνώση του ρήτορος για την αλήθεια και στον τρόπο και την ικανότητα του για να μας την μεταδώσει.) Οι μουσικοί, οι μαθηματικοί, οι αστρολόγοι, οι κριτικοί, οι ηδονικοί, (αυτοί που παραδέχονταν την ηδονή ως μέγιστον αγαθό και είχαν ως δάσκαλο τον Αρίστιππο τον Κυρηναίο) οι περιπατητικοί (οι Αριστοτελικοί που έκαναν τις φιλοσοφικές συζητήσεις τους περπατώντας) και άλλοι. Όλοι αυτοί τελούν υπό την επήρεια του ποτού της Απάτης και δεν απαλλάσσονται από την Άγνοια, την αφροσύνη και την υπόλοιπη κακία αν δεν αποκυρήξουν την ψευδοπαιδεία και ακολουθήσουν τον αληθινό δρόμο.
Η αρετή και η κακία ως εξωτερικεύσεις μιας και της αυτής διαθέσεως είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένες. Δεν μπορεί να έχει κανείς κάποιο μέρος από αυτές αλλά ή θα είναι ενάρετος και σοφός ή ανόητος και κακός. Άρα όλες οι αρετές είναι ίσες κατά την αξία και όλες οι κακίες ίσες ως προς την απαξία. Η μετάβαση από την αφροσύνη στην σοφία είναι στιγμιαία. Το διάστημα αυτό το καλύπτει η ψευδοπαιδεία. Ο καθιερωμένος τρόπος μαθήσεως αμφισβητείται. Η Αρετή αποτελεί αγαθό άμεσα εξαρτημένο με την ευδαιμονία.
Ο δρόμος που οδηγεί στην αληθινή παιδεία είναι τραχύς και πετρώδης και καταλήγει ανάμεσα από γκρεμούς σε μια μικρή θύρα. Επάνω στο βουνό βρίσκεται ένας βράχος και εκεί στέκονται η ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ και η ΚΑΡΤΕΡΙΑ που τραβούν προς το μέρος τους εκείνους που πλησιάζουν τους ενθαρρύνουν και τους δείχνουν πως ο δρόμος από εκεί και πέρα είναι ομαλός.
Μέσα σε ένα άλλο περίβολο που είναι το “Οικητήριο των Ευδαιμόνων”κατοικούν οι ΑΡΕΤΕΣ και η ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ. Κοντά στην πύλη στέκεται πάνω σε τετράγωνη πέτρα η ΠΑΙΔΕΙΑ και μαζί της η ΑΛΗΘΕΙΑ (α στερητικό και λήθη που σημαίνει άνευ λήθης δηλ. όταν η ψυχή από το ουράνιο κάλλος της θείας περιπλανήσεως της ΘΕΙΑΣ – ΑΛΗΣ ενταφιάζεται στο σώμα ξεχνά αυτό που είχε αντικρύσει και βιώσει όταν ευρίσκετο σε αυτούς τους τόπους από αυτήν την λήθη πρέπει να την βγάλουμε για να συνεχίσει την πορεία της) και η ΠΕΙΘΩ. Η Παιδεία τους οπλίζει με αφοβία, με σκοπό την αποφυγή των κακών από την ζωή τους. Τους καθαρίζει από την άγνοια, την πλάνη, που είχαν ποτιστεί από την Απάτη, την αλαζονεία , την επιθυμία την ακράτεια, την οργή, την φιλαργυρία και όλα τα υπόλοιπα που είχε γεμίσει στον πρώτο περίβολο και τους οδηγεί στην Επιστήμη, στην ΑΝΔΡΕΙΑ, στην ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, στην ΚΑΛΟΚΑΓΑΘΙΑ, στην ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ, στην ΕΥΤΑΞΙΑ, στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, στην ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ στην ΠΡΑΟΤΗΤΑ. Και όλα αυτά τους οδηγούν στην Μεγάλη Μητέρα όλων την ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ. Η οποία κάθεται με ανθοστόλιστο στεφάνι σε θρόνο υψηλό και τον στεφανώνει με την δύναμη της. Διότι κατάφερε να νικήσει τα θηρία που τον κατέτρωγαν και τον έκαναν δούλο και τώρα αυτά τον υπηρετούν. Τα θηρία αυτά είναι η ΑΓΝΟΙΑ, η ΠΛΑΝΗ, η ΛΥΠΗ, ο ΟΔΥΡΜΟΣ, η ΦΙΛΑΡΓΥΡΙΑ, η ΑΚΡΑΤΕΙΑ και όλη η ΚΑΚΙΑ.Όλα αυτά τώρα τα εξουσιάζει και δεν εξουσιάζεται από αυτά! Η δύναμη που λαμβάνει από το στεφάνι είναι η ευδαιμονική και γίνεται ευτυχισμένος και μακάριος και δεν εναποθέτει τις ελπίδες του σε άλλα πράγματα έξω από τον εαυτόν του αλλά μέσα σε αυτόν. Ο ευδαίμων δεν ενοχλείται από την λύπη, την ακρασία ,την πενία την φιλαργυρία και όλα τα άλλα κακά φθάνει στην αυτοκυριαρχία αποδεσμεύεται από τα πάθη και καταλήγει στην «απάθεια». Η απάθεια είναι έλλειψη πόθου προς κάθε τι εφήμερο και πρόσκαιρο, είναι η συγκέντρωση δυνάμεων ώστε οι σκέψεις του να είναι πάντοτε ήρεμες και ατάραχες για να μπορέσει να κάνει την επαφή του με το νοητικό φως. Δεν επηρεάζεται από ασθένειες αποτυχίες και άλλα γεγονότα άσχημα διότι γνωρίζει ότι όλες αυτές οι δοκιμασίες κάνουν την θέλησή του ισχυρή και αποτελεσματική για να φτάσει στον στόχο του.
Στην συνέχεια ο γέροντας εξηγεί πως το Δαιμόνιο προστάζει αυτούς που μπαίνουν στην ζωή να μην δείχνουν εμπιστοσύνη στην Τύχη, γιατί τα δώρα της δεν είναι σταθερά, ενώ αντιθέτως τα δώρα της Παιδείας είναι σταθερά και αμετάκλητα. Η Τύχη κατά συνέπειαν δεν είναι παντοδύναμη αφού αδυνατεί να ρυθμίσει την πορεία της ζωής όλων. Ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να εξηγήσουν το αποδίδουν στην τύχη. Στον κόσμο όμως τίποτε δεν είναι τυχαίο και τα πάντα υπόκεινται στην νομοτέλεια των φυσικών νόμων. Η Τύχη που είναι τυφλή και κάθεται στην στρογγυλή πέτρα. Προστάζει λοιπόν να μην έχει εμπιστοσύνη σε αυτήν και να μην θεωρεί σταθερό και εξασφαλισμένο ότι πάρει κανείς από αυτή ούτε να τα θεωρεί δικά του. Επειδή τίποτε δεν την εμποδίζει να τα πάρει από αυτόν και να τα δώσει σε άλλον. Τίποτε δεν κάνει με λογική αλλά στα τυφλά και τυχαία. Το δαιμόνιο προστάζει να μην απορούν για ότι κάνει αυτή και ούτε να μοιάζουν με τους κακούς τραπεζίτες οι οποίοι όταν παίρνουν τα χρήματα από τους καταθέτες χαίρονται αλλά όταν οι καταθέτες πάνε να ζητήσουν τα χρήματά τους αυτοί λυπούνται λες και τα χρήματα ήταν δικά τους. Να γνωρίζουν λοιπόν όλοι ότι τέτοια είναι η φύσις της Τύχης όσα λοιπόν τους δίδει πρέπει να τα πάρουν και γρήγορα να φύγουν στρέφοντας την προσοχή τους στην εξασφαλισμένη δόση. Διότι τα δώρα της τύχης δεν είναι σταθερά και αμετάκλητα. Η τύχη δεν είναι παντοδύναμη διότι δεν μπορεί να ρυθμίσει την πορεία της ζωής όλων των ανθρώπων.
Στην συνέχεια λέει πως το Δαιμόνιο προστάζει αυτούς που φθάνουν στην ψευδοπαιδεία ,να λάβουν από αυτήν ως εφόδιο, ότι αυτοί επιθυμούν και να συνεχίσουν τον δρόμο τους προς την αληθινή Παιδεία.. Από την ψευδοπαιδεία θα πάρουν μόνο γράμματα και όσα μαθήματα έχουν την χρήση χαλινού για τους νέους, όμως δεν είναι αναγκαίο, αν φτάσουν στην Παιδεία είναι απλώς χρήσιμα, διότι υπάρχουν μορφωμένοι που είναι μέθυσοι, ακρατείς, φιλάργυροι, άδικοι, προδότες, άφρονες. Η μόρφωση δεν τους βοηθά να γίνουν ηθικοί και ενάρετοι. Από την ψευδοπαιδεία πρέπει να φύγουν γρήγορα διότι αλλιώς θα πέσουν στην παγίδα και θα προσποιούνται ότι γνωρίζουν εκείνα που δεν γνωρίζουν.
Αν κάποιος τους λέει ο γέροντας ζει κακώς η ζωή γι αυτόν δεν αποτελεί αγαθόν αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι η ζωή είναι κακό. Επειδή στην ζωή μετέχουν και αυτοί που ζουν με εντιμότητα αλλά και αυτοί που ζουν κακώς η ζωή δεν είναι ούτε αγαθόν αλλά ούτε και κακόν. Αν κάποιος θα έπρεπε να διαλέξει μεταξύ του «κακώς ζείν» και του «ανδρείως αποθανείν» επιβάλλεται να προτιμήσει το δεύτερο. Στο τέλος αναφέρεται στον πλούτο και λέει ότι δεν είναι σωστό να είναι κάποιος πλούσιος όταν δεν γνωρίζει να κάνει σωστή χρήση του πλούτου και όταν τον αποκτά με άσχημα και αισχρά έργα δηλ. προδοσίες, ληστείες, φόνους, συκοφαντίες διότι σε αυτήν την περίπτωση ο πλούτος δεν αποτελεί αγαθόν. Στην αντίθετη περίπτωση δηλ. όταν κάποιος τον αποκτά με εντιμότητα και τον χρησιμοποιεί καλά και έμπειρα δεν τον θεωρεί κακόν.
Έτσι κλείνοντας καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι για να μπορέσουμε να οδηγηθούμε στην όραση του κάλλους και της αληθείας του Αγαθού θα πρέπει η επιλογή του βίου μας να βασίζεται στις συμβουλές του Δαίμονός μας και η ζωή μας να ακολουθεί την Αρετή και τις ιδιότητές της Ανδρεία – Φρόνηση – Δικαιοσύνη – Σωφροσύνη .
Αποσπάσματα από βιβλίο ΚΕΒΗΤΟΣ_ΠΙΝΑΞ
ΤΟ ΧΡΥΣΟΥΝ ΕΓΚΟΛΠΙΟΝ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΔΕΟΘΕΑΤΡΟΝ
ΜΕΛΙΡΡΥΤΗ-ΣΕΜΕΛΗ ΝΤΙΜΟΥ