17 ΟΚΤ 2017 ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (μάθημα 23ον και 24ον) Ομιλήτρια Άννα Χ. Μαρκοπούλου
Συνοπτική παρουσίαση 23ου μαθήματος
Ο Φαίδρος είναι ο “πατήρ” του πρώτου από τους επτά λόγους που θα εκφέρουν οι θείοι νόες στο πλατωνικό “Συμπόσιον”. Διηγείται την καταγωγή καθώς και την ανάδυση του Φάνητος-Έρωτος, ο οποίος είναι ο πρώτος νους που φανερώνεται στον κόσμο. Ο Φάνης-Έρως είναι θαυμαστός, επειδή είναι “αυτογένεθλος”, δηλαδή δεν έχει γονείς, αλλά γεννάται από τον εαυτό του και, ως εκ τούτου, είναι “πρεσβύτατος”, δηλαδή είναι ο ανώτατος στην ιεραρχία των όντων. Ο Φάνης-Έρως είναι θεός, γιατί είναι η γέφυρα που συνδέει τον νοητό με τον αισθητό κόσμο που θα γεννηθεί. Επειδή ακριβώς είναι “πρεσβύτατος”, ο Φάνης-Έρως είναι αίτιος των μεγίστων αγαθών τόσο για τον εραστή όσο και για τον ερώμενο, εφόσον δεν υπάρχει μεγαλύτερο καλό, γι’αυτόν που, από τον καιρό που είναι ακόμη νέος, γίνεται είτε καλός εραστής είτε καλός ερώμενος, προκειμένου να διάγει τον μελλοντικό του βίο με αρετή. Η σχέση εραστή και ερώμενου δεν μπορεί να αντικατασταθεί ούτε από την σχέση της φυσικής συγγένειας ούτε από τιμές ούτε από πλούτο, εφόσον συνιστά προϋπόθεση του “τόκου εν καλώ”, o ο οποίος, με την σειρά του οδηγεί στην αληθινή αθανασία και, με αυτήν την έννοια, αντιδιαστέλλεται από τον φυσικό τόκο, που είναι εφήμερος. Επιπλέον, ο Φάνης –Έρως ως θεός, εμπνέει τόσο στον εραστή όσο και στον ερώμενο την διάκριση μεταξύ του “αισχρού έρωτος” και του “καλού έρωτος”. Με αυτήν την έννοια, ο “φιλοσοφικός έρως”, ως έρως του νοητού “κάλλους”, συνιστά την προϋπόθεση της καλλοποιήσεως τόσο της “πόλεως της ψυχής”, η οποία με αυτόν τον τρόπο, καθίσταται “αυτοκίνητος” και “αθάνατος”, όσο και της “ψυχής της πόλεως”, η οποία, με αυτόν τον τρόπο, καθίσταται “θεοφιλής”.
Συνοπτική παρουσίαση 24ου μαθήματος
Ο Φαίδρος συνεχίζει τον λόγο του και αναλύει τον τρόπο της αθανατοποιήσεως της ανθρώπινης ψυχής, μέσω της ηρωοποιήσεώς της. Η ηρωοποίησις αυτή αναδεικνύεται με τρία αρχετυπικά παραδείγματα: Ένα πρώτο αρχέτυπο είναι αυτό της Άλκηστης, κόρης του Πελίου, η οποία θυσιάζεται για τον σύζυγό της, τον Άδμητο. Η Άλκηστις συμβολίζει την αλκή, δηλαδή την δύναμη της ψυχής που κατεβαίνει στον Άδη, δηλαδή στο βάθος του εαυτού της, για να προσλάβει από εκεί τον νοητικό πλούτο του Πλούτωνος, προκειμένου να σώσει τον Άδμητο, που συμβολίζει τον νου, που είναι άτμητος και αδαμάντινος, δηλαδή αμέριστος. Σε αυτό το πλαίσιο, η Άλκηστις σώζεται από την Περσεφόνη, δηλαδή την θεότητα εκείνη που λύει τους δεσμούς της ψυχής από την ύλη και, με αυτήν την έννοια, η Άλκηστις καθίσταται ικανή να ασκήσει την “μελέτη θανάτου”, η οποία, σύμφωνα με τον πλατωνικό “Φαίδωνα”, είναι ο φιλοσοφικός θάνατος, δηλαδή η σταδιακή και εκούσια απαλλαγή της ψυχής από το σώμα, κατά την διάρκεια του ένσαρκου βίου. Συνεπώς, η θυσία της Άλκηστης χάριν του Αδμήτου, συμβολίζει την κάθαρση της ψυχής από τα πάθη της φιλοχρηματίας και της φιλοδοξίας, και, γι’ αυτό ακριβώς, οι θεοί την κατέστησαν ικανή να συνδέεται με τον νοητό κόσμο. Το δεύτερο αρχέτυπο είναι αυτό του Ορφέως, που, λόγω της δειλίας του, γύρισε να κοιτάξει το φάντασμα της Ευρυδίκης, που τού έστειλαν οι θεοί για να τον τιμωρήσουν, επειδή κατέβηκε ζωντανός στον Άδη, δηλαδή χωρίς να απαλλαγεί προηγουμένως από τα δεσμά που τον συνέδεαν με τον αισθητό κόσμο. Το τρίτο αρχέτυπο είναι αυτό του Αχιλλέως, ο οποίος συμβολίζει την λύσιν του άχους, δηλαδή της θλίψεως που καταλαμβάνει την ψυχή, όταν συνθλίβεται από την ύλη. Ο Αχιλλεύς φονεύει τον Έκτορα, που συμβολίζει το “έχειν” της ύλης και, με αυτόν τον τρόπο, θυσιάζεται και τιμά τον εραστή του, τον Πάτροκλο, που συμβολίζει το κλέος του “Πατρός-Νου”.
Παρακολουθήστε το βίντεο της ομιλίας στον παρακάτω σύνδεσμο.
https://www.youtube.com/watch?v=B2PVCugeWRM