ΤΡΙ 27 ΦΕΒ 2018 ΚΑΙ ΩΡΑ 19:30 Ομιλήτρια Άννα Χ. Μαρκοπούλου Δρ. Επιστημών της Αγωγής.
ΘΕΜΑ: ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (μάθημα 39ον και 40ον)
Βιογραφικά στοιχεία. Η Άννα Μαρκοπούλου σπούδασε στο Τμήμα Φιλοσοφίας, 
Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Paris V της Σορβόννης, όπου το 1994 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. Δίδαξε Φιλοσοφία της Παιδείας και Παιδαγωγική Θεωρία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στην Ανώτατη Παιδαγωγική Σχολή Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) στην Αθήνα. Από το 2008 ασχολείται με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, με έμφαση στην πλατωνική και νεοπλατωνική φιλοσοφία.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 39ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Α΄ Μέρος του λόγου της Διοτίμας (συνέχεια) – Β΄ Μέρος του λόγου της Διοτίμας (αρχή) : “Συμπόσιον”, στ. 204b6-206a. Η Διοτίμα, ως εικόνα της ψυχής του σύμπαντος, έχει μικτή φύση: Είναι απούσα ως νοητή υπόστασις, ενώ ταυτοχρόνως, καθίσταται παρούσα, μέσω του δαιμονίου λόγου του Σωκράτους και, με αυτήν την έννοια, λειτουργεί κατ’ αναλογίαν της ψυχής του σύμπαντος η οποία, και αυτή, σύμφωνα με τον “Τίμαιο” του Πλάτωνος, ως νοητή ουσία είναι αμέριστος, ενώ ταυτοχρόνως, ως σωματοειδής ουσία, είναι μεριστή. Η Διοτίμα είναι ξένη, δηλαδή άτοπος, με άλλα λόγια, ευρίσκεται υπεράνω οποιουδήποτε τόπου, εφόσον είναι μεταξύ νοητού και αισθητού τόπου και, ως εκ τούτου, έχει την δύναμη να χωρίζει, αλλά και να συνδέει, με διαλεκτικό τρόπο, αυτούς τους δύο τόπους. Επίσης, η Διοτίμα είναι μαντική, έχει δηλαδή την δύναμη να συλλαμβάνει ταυτοχρόνως, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον και, ως εκ τούτου, συλλαμβάνει το άχρονο, ενώ ταυτοχρόνως η ίδια υπερβαίνει τον μεριστό χρόνο. Εδώ, για πρώτη φορά, ο Σωκράτης αποκαλεί την Διοτίμα “ξένη”, εφόσον αυτή για πρώτη φορά θα αναπτύξει το θέμα του “τόκου εν τω καλώ”, δηλαδή της αναγεννήσεως της ψυχής μέσα στο νοητόν κάλλος. Στην συνέχεια, η Διοτίμα αναδεικνύει το θέμα της ευδαιμονίας και λέγει ότι αυτός που ερωτεύεται και έχει κατακτήσει το αγαθόν, είναι ευδαίμων. Τι είναι, όμως, η ευδαιμονία; Είναι η γνώσις του “ευ”, δηλαδή του θείου μέτρου, μέσω του οποίου ο νους ενεργεί “κατ’αρετήν τελείαν”, δηλαδή με τέλεια αρετή, προκειμένου να κατακτήσει την “κατά νουν ζωή”, δηλαδή την νοητική ζωή. Με αυτήν την έννοια, η ευδαιμονία δεν έχει σχέση με τον υλικό πλούτο, αλλά έχει σχέση με εκείνη την ενέργεια του νου, η οποία πάντοτε πραγματοποιείται μέσω των νοητικών αρετών, προκειμένου η ψυχή να μπορέσει να ζήσει βυθισμένη μέσα στο νοητόν κάλλος. Έτσι, ο έρως ορίζεται ως έρως του οικείου αγαθού, δηλαδή ο έρως είναι “οικείωσις” προς την Ιδέα του αγαθού, την ύπαρξη της οποίας, όμως, η ψυχή ήδη αναγνωρίζει μέσα της. Με αυτήν την έννοια, η ευδαιμονία, δηλαδή ο έρως και η απόκτησις του “οικείου αγαθού” είναι ανάμνησις, εφόσον η ψυχή ερωτεύεται και αναγνωρίζει ως αγαθό, αυτό που ήδη υπάρχει και λειτουργεί μέσα της ως αγαθόν. Έτσι, η ευδαιμονία της ψυχής είναι η “οικείωσις”, δηλαδή η ταύτισις με το κάλλος που βλέπει, και το οποίο συνιστά προβολή του εαυτού της.
Προτείνεται η ανάγνωση δύο άρθρων της διδάκτορος κας Άννας Χ. Μαρκοπούλου, δημοσιευμένων στον «Παιδαγωγικό Λόγο», με αναφορά στους επτά αναβαθμούς του λόγου της Διοτίμας: α΄) Οι διαβαθμίσεις της ιδέας του Κάλλους στο πλατωνικό Συμπόσιον και η λειτουργία των θεωρητικών αρετών : https://drive.google.com/file/d/0B5n9… β΄) Η ψυχή θεωρός και δημιουργός του νοητού Κάλλους στο πλατωνικό Συμπόσιον και η λειτουργία των αρετών της νοερώς ενεργούσης ψυχής: https://drive.google.com/file/d/0B5n9…
Το βίντεο της ομιλίας στον σύνδεσμο:
https://www.youtube.com/watch?v=Bhp5fXhvRRA
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 40ου ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Β΄ Μέρος του λόγου της Διοτίμας (συνέχεια και τέλος): “Συμπόσιον”, στ. 206a-206e3. Σε αυτό το μέρος του λόγου της, η Διοτίμα αναδεικνύει την ουσία του “τόκου ἐν καλῷ” και λέγει ότι αυτό που κατακτά η ψυχή μέσω του έρωτος, δεν είναι κάτι εξωτερικό, αλλά είναι μια κυοφορία του ψυχικού κάλλους, εφόσον το κάλλος κυοφορείται τόσο στο σώμα όσο και στην ψυχή. Αυτό συμβαίνει, όταν η ανθρώπινη ψυχή φθάσει σε ένα επίπεδο ψυχικής ωριμότητος, έτσι ώστε αυτή να κυοφορήσει και να γεννήσει τα καλά τέκνα της μέσω των “λόγων” που έχει μέσα της. Με άλλα λόγια, όπως λέγει και ο Ηράκλειτος, η ψυχή είναι ο “λόγος”, που αυξάνει, δηλαδή κυοφορεί και αναγεννά συνεχώς τον εαυτό του. Κατ’ αναλογίαν, η ψυχή του σύμπαντος, δηλαδή η Διοτίμα, θα κυοφορήσει τους “λόγους”, δηλαδή τον “κάλλιστον δεσμόν”, ο οποίος, σύμφωνα με τον “Τίμαιο” του Πλάτωνος, θα καταστεί το μέσον της συνδέσεως του νοητού με τον αισθητό κόσμο. Η κυοφορία και η γέννηση είναι τα μόνα μέσα που επιτρέπουν στην ανθρώπινη ψυχή να αθανατοποιηθεί, εφόσον τα τέκνα, είτε αυτά είναι φυσικά είτε είναι νοητικά, συνιστούν την συνέχεια του γεννήτορος. Ενώ, όμως, τα φυσικά τέκνα χαρίζουν “επισκευαστή αθανασία” στην ψυχή, δηλαδή μια πρόσκαιρη και εφήμερη αθανασία, τα νοητικά τέκνα χαρίζουν “αληθινή αθανασία”, δηλαδή αιώνια αθανασία. Η “Καλλονή” είναι το γέννημα, το τέκνο της ψυχής, εφόσον αυτή κυοφορήσει και γεννήσει, όχι μέσα στο ανάρμοστον αίσχος, αλλά μέσα στο αρμόζον κάλλος. Στην γέννηση της “Καλλονής” είναι παρούσες η Ειλείθυια και η Μοίρα. Η ψυχή του σύμπαντος δρά κατ’ αναλογίαν της Ειλείθυιας, δηλαδή κυοφορεί με την βοήθεια των Μοιρών, έτσι ώστε να μπορέσει να συνυφάνει τον “κάλλιστον δεσμόν” μέσω του οποίου, όπως προαναφέραμε, θα συνδέσει τον νοητό κόσμο των Ιδεών με τον αισθητό κόσμο της ύλης. Η Ειλείθυια αποκαλείται στον Ορφικό της ύμνο “Άρτεμις” και “Προθυραία”. Εδώ αναδεικνύεται το πέρασμα της δαιμονίας ψυχής του Σωκράτους από την θεωρία του κάλλους στα πρόθυρα της οικίας του Αγάθωνος, στην δημιουργία του κάλλους, με την αρωγή της Προθυραίας Ειλείθυιας. Εδώ έγκειται η ουσία του λόγου της Διοτίμας, μέσω του οποίου αναδεικνύεται το πέρασμα της ψυχής από την θεωρία στην δημιουργία του ψυχικού κάλλους. ————————————————————————————————————————— Προτείνεται η ανάγνωση δύο άρθρων της διδάκτορος κας Άννας Χ. Μαρκοπούλου, δημοσιευμένων στον «Παιδαγωγικό Λόγο», με αναφορά στους επτά αναβαθμούς του λόγου της Διοτίμας:
α΄) Οι διαβαθμίσεις της ιδέας του Κάλλους στο πλατωνικό Συμπόσιον και η λειτουργία των θεωρητικών αρετών : https://drive.google.com/file/d/0B5n94C_RCZBHNTRaUkVoOGhiX3FzQXJwSW9FTXlMaG5hNjk0/view
β΄) Η ψυχή θεωρός και δημιουργός του νοητού Κάλλους στο πλατωνικό Συμπόσιον και η λειτουργία των αρετών της νοερώς ενεργούσης ψυχής: https://drive.google.com/file/d/0B5n94C_RCZBHVHlyYXcyOURXVFNXM1ROUXZjMmEwUjNoeHpn/view
Το βίντεο της ομιλίας σον σύνδεσμο: